I.

De toekomst van werk

Na het beëindigen van de eerste vier hoofdstukken van deze cursus hopen wij dat jij een aan aantal sleuteldomeinen van opkomende technologieën beter en diepgaander begrijpt. Zoals we doorheen deze cursus zagen, worden opkomende technologieën per definitie gekenmerkt door radicale nieuwheid, relatief snelle groei, duidelijke impact en ambiguïteit. Doorheen onze diepgaandere kijk in verschillende domeinen zoals robotica en AR/VR bespraken we hoe deze opkomende technologieën nieuwe banen zullen creëren en verschillende bedrijfstakken opnieuw zullen definiëren. Maar wat betekent dit voor de toekomst van werk in het algemeen?

De toekomst van werk

De afgelopen jaren ging er gigantisch veel aandacht naar de invloed en het effect van opkomende technologieën op werk, waar soms naar verwezen werd als de verandering van de werkwereld, vooral dan door populaire media en consultants. Koppen zoals ‘Robots nemen onze banen over. Laten we nu plannen maken voor het te laat is’ (Elliott, The Guardian International Edition, 2018) zijn cliché geworden.

Het klopt dat de meest recente vooruitgang in opkomende technologieën een dramatisch effect hebben op de werkplek, maar toonaangevende specialisten in AI en Industry 4.0 wijzen er ook op dat opkomende technologieën die gebruik maken van machinaal leren, zoals robotica en IoT, een aantal individuele taken zullen overnemen die werknemers momenteel uitvoeren, maar daarom geen volledige banen.

Note

MIT studie toont aan hoe AI taken overneemt, maar geen banen

‘Radiologen hebben bijvoorbeeld 26 afzonderlijke taken die verband houden met hun functie’, aldus Erik Brynjolfsson, professor bij MIT Sloan. ‘Medische beelden lezen is een taak die prima geschikt is voor machinaal leren want computers worden beter in beeldherkenning dan mensen. Maar interpersoonlijke vaardigheden zoals een patiënt informatie meedelen over gezondheidszorg kunnen machines niet zo maar.

Elk beroep heeft wel minstens een aantal taken die beïnvloed kunnen worden, maar ook vele waarvoor dat niet geldt. Wel is het zo dat sommige beroepen relatief meer taken hebben die beïnvloed worden door machinaal leren’.

Als bepaalde taken worden geautomatiseerd door met opkomende technologieën uitgeruste machines, dan zullen mensen op het werk zich beter kunnen concentreren op taken die niet geschikt zijn om door een computer te worden overgenomen. Dit betekent dat de toekomstige banen minder gericht zullen zijn op repetitieve en manuele taken en meer dan ooit op unieke menselijke vaardigheden zoals creativiteit, empathie, aanpasbaarheid naar nieuwe en veranderende situaties en samenwerkend denken.

Evoluerende behoefte aan vaardigheden

Het ‘Future of Jobs Report 2020' van het Wereld Economisch Forum een grimmig beeld van banen die dreigen te verdwijnen in de aanloop naar 2025. Verder schetst het de opkomende vaardigheden die mensen nodig zullen hebben in de uiteenlopende sectoren van onze economieën en de verwachte invloed van opkomende technologieën op de tewerkstelling in deze werkdomeinen. ‘De belangrijkste vaardigheden en vaardighedengroepen die werkgevers steeds belangrijker zien worden in de aanloop naar 2025 zijn groepen zoals kritisch denken en analyse, evenals probleemoplossend denken en vaardigheden in zelfbestuur zoals actief leren, veerkracht, stressbestendigheid en flexibiliteit.’

Een persoon en afbeeldingen van menselijke eigenschappen
Een persoon en afbeeldingen van menselijke eigenschappen

Verder geeft PwC Global in zijn rapport een beeld van de opkomende technologische krachten die de toekomst van tewerkstelling en de werkplek vorm geven, en wijst erop dat aanpasbaarheid de sleutel is tot toekomstige inzetbaarheid. Zoals zij in het rapport aangeven, is ‘een duidelijke les uit onze analyse dat aanpasbaarheid, zowel bij organisaties, mensen als in de maatschappij, essentieel is om ons door de aankomende veranderingen heen te loodsen’. Zoals in hoofdstuk 1 besproken, maakt het verwerven en verscherpen van vaardigheden deel uit van deze aanpasbaarheid.

Voorbeeld

Flexwerk

Technologische vooruitgang wordt vaak in verband gebracht met andere veranderingen op werkvlak, die mogelijk gemaakt worden door de technologie zelf, zoals de traditionele tewerkstellingsrelatie die wegvalt ten voordele van flexwerk, een steeds grotere nadruk op flexibiliteit en wendbaarheid en een nieuwe generatie werknemers met sterk uiteenlopende houdingen ten opzichte van de werknemers die hen voorgingen. Dit was over de hele wereld vanzelfsprekend tijdens de Covid-19 pandemie.

  • Flexwerk is gebaseerd op flexibele, tijdelijke of freelance jobs, waarbij vaak cliënten of klanten moeten worden gezocht via een online platform.

  • Flexwerk haalt voordeel uit werkers, bedrijven en consumenten door werk meer aanpasbaar te maken aan de behoeften van het moment en door in te spelen op de vraag naar een flexibele levensstijl.

  • Tegelijkertijd kan flexwerk zijn nadelen hebben doordat de traditionele economische relaties tussen weknemers, bedrijven en klanten verdwijnen.

De toekomstige werkplek

Deze ontwikkeling van de manier waarop we interactie hebben met de digitale wereld opent een hele reeks nieuwe methodes, strategieën en omgevingen in ons dagelijks leven en vooral op de werkplek, van individuele contexten tot contexten waarbij in team wordt samengewerkt en zowel in fysieke, virtuele als afstandsomgevingen. De manier waarop wij toegang hebben tot informatie en ze gebruiken op alle vlakken van ons persoonlijk en werkleven als mensheid, werkt door in virtuele werelden voor simulatie, modellering en projectie in omgevingen waar in de echte wereld geen toegang toe is.

Note

Het is belangrijk erop te wijzen dat alomtegenwoordige en algemeen verspreide computertoepassingen niet hetzelfde zijn. Alomtegenwoordig betekent overal. Algemeen verspreid betekent ‘verspreid over elk onderdeel van’. Hier ligt het verschil tussen deze twee types computertoepassingen. Voor algemeen verspreide computertoepassingen zijn toestellen nodig die je in de hand houdt: ze zijn klein en eenvoudig in gebruik en we kunnen ze gebruiken om instant informatie te krijgen over alles wat we maar willen weten. Dat is de belofte van mobiele telefoons waarmee je op het internet kunt. Met alomtegenwoordige computertoepassingen moeten we geen computers op zich meer gebruiken. In plaats daarvan krijgen we computers die op de achtergrond werken en maakt technologie deel uit van de dingen die we nu al gebruiken.



Als je dat in een bredere context plaatst, zullen onze werkplekken steeds meer en steeds meer alomtegenwoordige computeroplossingen gebruiken om te zorgen voor een efficiëntere en veiligere werkomgeving, terwijl wij in ons dagelijks leven algemeen verspreide technologieën blijven gebruiken die steeds meer worden ‘aangedreven’ door opkomende alomtegenwoordige computeroplossingen en algoritmes.

Dankzij opkomende technologieën zijn 'intelligente ondernemingen’ die kenniswerkers in staat stellen enorme hoeveelheden data te verwerken en te analyseren en om samen te werken en toezicht te houden, bezig met het opnieuw uitdenken en uitvinden van de manier waarop zij zaken doen en hoe zij met deze technologieën omgaan. Samenwerkingstools zoals cloudgebaseerde communicatietoepassingen, werkstroom-organisatoren, gedeelde documenten en whiteboards maken snel teamwork en werkherhaling op afstand steeds meer mogelijk. Vooruitgang in opkomende technologieën zoals stemassistenten met IoT-mogelijkheden, voorspellingstools met AI en mobiel internet aan hoge snelheid zullen de menselijke productiviteitsniveaus leiden die in de vorige eeuw ondenkbaar waren. Door het gebruik van deze opkomende instrumenten bevorderen deze ondernemingen hun organisaties op manieren die niet alleen aan hun vooropgestelde doelstellingen beantwoorden, maar die ook burgers, gemeenschappen en de samenleving als geheel ten goede komen.

Problemen zoals privacy, ethiek en veiligheid zijn drie van die domeinen die altijd deel hebben uitgemaakt van de maatschappij, maar die de afgelopen jaren steeds belangrijker zijn geworden ten gevolge van de evolutie, implementatie en uitrol van opkomende technologieën wereldwijd. Hoe meer alomtegenwoordig deze technologieën worden, hoe meer deze problemen proactief aangepakt zullen moeten worden, zowel op maatschappelijk als op bedrijfsniveau. Dit bekijken we nader in het volgende en laatste hoofdstuk.

Next section
II. Privacy en ethiek in het digitale tijdperk